وحدت گروه مژرایونتسی با بلشویک‌ها

در کنگرۀ ششم حزب کارگران سوسیال دمکرات روسیه با فراخوان بلشویک‌ها، گروه نیرومندِ ۴ هزار نفرۀ «مژرایونتسی» به رهبری تروتسکی و لوناچارسکی، رسماً با حزب نیرومندِ ۲۴۰ هزارۀ نفرۀ بلشویک به رهبری لنین ادغام شد.

بیرون از کنگره ضدّ انقلاب هم‌چنان به خروشیدن ادامه می‌داد. به دنبال سرکوب قیام ژوئیه، حکومتِ کرنسکی سرکوب بی‌حدو مرزی را به نمایش گذاشت؛ هرگونه نشست که امنیت ملی یا تلاش‌های جنگی را تضعیف کند، ممنوع اعلام شد. بلشویک‌های برجسته یا بازداشت شدند یا مخفی؛ روزنامه‌های بلشویکی همه زیر حمله یا ساطور سانسور رفتند. درخواستِ برقراریِ «نظم» با حمایت همه‌جانبه و از ته دلِ احزاب پوپولیست و فرصت‌طلبِ شورای پتروگراد مواجه شد. طرح پیشنهادی لنین در کنگره برای عقب‌نشینی از شعار «تمام قدرت به دست شوراها» منجر به شکاف‌های عمیقی در رهبری به‌تازگی منتخبِ بلشویک‌ها شد.

روز ۸ اوت (۲۶ ژوئیه به تقویم قدیم) کنگره با وحدتِ بلشویک‌ها و مژرایونتسی افتتاح شد.

لنین از زمان بازگشت خود به روسیه در ماه آوریل، اساساً بر چشم‌انداز استراتژیک بین‌المللی‌ای که تروتسکی به دنبال انقلاب ۱۹۰۵ تشریح کرده بود، صحه گذاشت. بنا به نظریۀ انقلاب مداوم تروتسکی، وظایف دمکراتیک انقلاب- یعنی محو تزاریسم و اصلاح مناسبات ارضی و الغای ستم ملی- تنها با دست‌یابی طبقۀ کارگر به قدرت دولتی قابل‌ تحقق بود و طبقۀ کارگر به محض قدرت‌گیری ضرورتاً و به‌سرعت بازسازماندهی سوسیالیستی جامعه را به مثابۀ بخشی از انقلاب سوسیالیستی جهانی پیش خواهد برد.

در این میان تروتسکی به هنگام بازگشت به پتروگراد به صحّت پافشاری و تأکید لنین بر گسست تشکیلاتی از جناح پوپولیست و دفاع‌طلبِ سوسیال دمکراسی و تشکیل یک انترناسیونال جدید رسیده بود. تنها مسألۀ باقی‌مانده عبارت بود از وحدت جناح‌هایشان با یک‌دیگر.

گروه مژرایونتسی که به لحاظ عددی کوچک‌تر بود، رهبران آتی انقلاب روسیه را در خود داشت؛ از جمله لئون تروتسکی، آدولف یوفه، آناتولی لوناچارسکی، مویسی اوریتسکی، دیوید ریازانوف و غیره. زمانی که تروتسکی پیشنهاد ادغام با بلشویک‌ها را در ماه مه مطرح کرده بود، در اقلیت قرار گرفت. اما اکنون او و لوناچارسکی از حمایت کافی در بین گروه مژرایونتسی برای ادغام برخوردار شده بودند. ادغام با وجود بازداشت رهبران اصلی و تلاش‌ها برای سانسور مطبوعات انقلاب رخ داد. «پراودا» با افتخار پیوستن تروتسکی را به هیئت تحریریه اعلام کرد.

بیرون از کنگره ضدّ انقلاب به دنبال روزهای ژوئیه هم‌چنان پیرومندانه جولان می‌داد. سه روز پیش از افتتاح کنگره، تروتسکی بازداشت شد. کامنف و زینوویف بعد از دستگیری در زندان باقی ماندند. لننی مخفی شد. در طول کنگره لنین و کامنف و زینوویف و تروتسکی به عنوان چهار عضو منتخب کمیتۀ مرکزی که اکثر آرا را اخذ کردند، قادر به حضور نبودند.

کنگره در سالن تجمعات خصوصی واقع در منطقۀ وایبورگ با حضور ۲۶۷ نماینده (۱۵۷ نماینده با حق رأی و ۱۱۰ نماینده با حق رأی مشورتی) برگزار شد. این نمایندگان معرف ۱۶۲ سازمان حزبی با قریب به ۱۷۷ هزار عضو (از مجموعاً ۲۴۰ هزار عضو) بودند. از آن‌جا که اکنون بلشویک‌ها یک حزب نیمه‌مخفی بودند، مطبوعات بلشویکی تنها به ذکر برگزاری کنگره بدون اشاره به محل نشست اکتفا کردند.

اعضای کمیتۀ مرکزی که در کنگره انتخاب شدند، عبارت بودند از ولادیمیر لنین، گئورگی زینوویف، لئون تروتسکی، ژوزف استالین، لیو کامنف، یاکوف سوردلوف، ویکتور نوگین، الکسی رایکوف، نیکولای بوخارین، آندره بابنوف، مویسی اوریتسکی، ولادیمیر میلیوتین، الکساندرا کولونتای، فیودور سرگیف، نیکولای مرستینسکی، فلیکس دزرژینسکی، ماتوی مورلنوف، گرگوری سوکولنیکوف، ایوار سمیلگا، استپان شاهومیان و ژان برزین.

در جریان کنگره بلشویک‌ها اصلاحاتی نیز در منشور اعمال شدند. «قوانین اجتماع» به نوعی اصلاح شدند که پیروی تمامی اعضا را از قطعنامه‌های منتخب حزب اعلام کند. به علاوه اعضای آیندۀ حزب می‌بایست از سوی دو عضو موجود حزب پیشنهاد و از سوی تشکیلات حزبی تأیید می‌شدند. در نهایت حقّ عضویت در سطح یک درصدِ حقوق دریافتی تثبیت شد.