درس‌های تسلیم سیریزا
کریستوفر درایر
۱ مه ۲۰۱۵
برگردان: آرام نوبخت
ائتلاف چپ رادیکال (سیریزا) روز ۲۵ ژانویه با وعدۀ پایان دادن به ریاضیت، به عنوان حکومت یونان انتخاب شد. با گذشت سه ماه، این حزب به ابزار اصلی سرمایۀ مالی برای تداوم تحمیل کاهش هزینه های اجتماعی بر طبقۀ کارگر تبدیل شده است. اهمیت این تسلیم، موضوعی است که فراتر از مرزهای یونان می رود.
یک روز پیش از انتخابات نوشتیم که سیریزا نه فقط بدیلی در برابر ریاضت ارائه نمی کند، بلکه در عوض از سیاست اتحادیۀ اروپا برای کاهش بدهی نیز دفاع می کند. در آن مقطع نوشتیم:
«سیریزا با وجود وجهۀ چپگرای خود، یک حزب بورژوایی است که بر لایه های مرفه طبقۀ متوسط تکیه دارد. سیاست های آن را بروکرات های اتحادیه ها، آکادمیسین ها و متخصصین و کارگزاران پارلمان تعیین می کنند که همگی در جستجوی دفاع از منافع خود به واسطۀ حفظ نظم موجود هستند… حکومت سیپراس نه تنها آماده خواهد بود که عهده دار سیاست کثیف اتحادیۀ اروپا و صندوق بین المللی شود، بلکه آماده است با خشونت تمام به طبقۀ کارگری که مخالف تعهدات او برای “تقویت منطقۀ یورو” و “حفظ بودجۀ متوازن” است، حمله ببرد».
این برآورد به طور کامل تأیید شده است. روز دوشنبه نخست وزیر و رهبر سیریزا، الکسیس سیپراس، به صراحت روشن کرد که او عملاً تمامی درخواست های اتحادیۀ اروپا برای کاستن از هزینه های اجتماعی را اعمال خواهد کرد. سیپراس به منظور دست یافتن به بستۀ نجات مالی به مبلغ ۷.۲ میلیارد یورو، ساختار تیم مذاکره کنندۀ خود را از نو تغییر داده و امتیازات گسترده ای اعطا کرده است.
سیپراس طی این فرایند، بی کم و کاست همان سیاست های منفور حکومت محافظه کار سابق را هم از حیث محتوا و هم عوامل اجرایی آن ادامه داد. گیورگوس چولیاراکیس، مذاکره کنندۀ ارشدی که به تازگی به این سمت منصوب شده است، سابقاً یکی از بخش های تیم مذاکراتی در دورۀ نخست وزیر آنتونیوس ساماراس بود و از اعتماد نهادهای اتحادیۀ اروپا برخوردار است.
در عین حال سیپراس آخرین خطوط قرمز باقی مانده ای را که حکومتش در مذاکرات تعیین کرده بود، به کناری نهاده است. او آمادگی خود را به کاهش صندوق های بازنشستگی، افزایش مالیات بر ارزش افزوده و تعویق هرگونه افزایش در حداقل دستمزد اعلام کرده است. بر این اساس سیپراس امیدوار است که روز یکشنبه به توافقی موقتی با تروئیکا دست یابد.
هدف طرح پیشنهادی سیپراس برای رفراندوم کاهش هزینه های اجتماعی چیزی نبود جز پنهان سازی مسیر خود و حفظ وحدت در درون صفوف حزب. در واقع حکومت سیریزا نقداً با حمله بردن به صندوق های بازنشستگی، بیمۀ درمانی و شرکت های عمومی به منظور پرداخت ۲ میلیارد یورو به صندوق بین المللی پول، تصمیمی را به نفع سیاست های دیکته شدۀ تروئیکا اتخاذ کرده است.
اصلاحات اعلام شده، به بحران اجتماعی یونان شدت خواهد بخشید. بیش از ۲۵ درصد مردم یونان بیکار هستند. از بین کسانی که شغل دارند، ۴۰ درصد ماهانه کمتر از ۶۳۰ یورو دریافت می کنند. اغلب کلیۀ خانواده ها به یک حقوق مستمری ناچیز وابسته هستند.
تداوم غارت جامعۀ یونان، کشوری که شیرۀ وجودش پیش از این کشیده شده، قرار است الگو و نمونه ای باشد برای کاهش گستردۀ هزینه های اجتماعی در سرتاسر قارۀ اروپا. این واقعیت که تدارکات برای حمله به حقوق اجتماعی از سوی سیریزا هدایت می شود، هشداری جدی برای کارگران و نشان دهندۀ خصلت طبقاتی ارتجاعی این سازمان است.
سیریزا از همان آغاز یک پدیدۀ بین المللی بود؛ حزبی که از سوی نیروهای خرده بورژوای سرتاسر جهان مورد تمجید قرار گرفت و حتی به عنوان یک الگو اعلام شد. احزابی نظیر «پودموس» در اسپانیا یا «حزب چپ» آلمان پیروزی انتخاباتی سیریزا را جشن گرفتند، چرا که اکنون متحدین آن ها در یونان قدرت گرفته بودند.
این گرایش ها درست مانند سیریزا خود را متکی بر اقشار ممتاز خرده بورژوازی می کنند که پیوندهایی نزدیک با دستگاه دولتی و نهادهای اتحادیۀ اروپا دارند، و به مطالبات اجتماعی طبقۀ کارگر با بیش ترین خصومت می نگرند.
ادعاهای آن ها مبنی بر این که می توان ساختار اتحادیۀ اروپا را برای اجرای سیاست هایی که بیش تر مورد پذیرش جامعه باشد تغییر داد و این که بحران سرمایه داری با انجام برخی اصلاحات قابل حل است، صرفاً به دفاع از سازوکار کنونی و خلع سلاح سیاسی طبقۀ کارگر خدمت می رساند. در مواجهه با تنازعات شدید اجتماعی، همین نیروها به شکلی روزافزون در سیاست غالب و رسمی ادغام می شوند. احزاب خواهر سیریزا مشتاقانه صف کشیده اند تا از الگوی خود پیروی کنند.
سازمان های چپنمای متعدد در کنار سیریزا، به طور اخص نقشی شنیع ایفا می کنند. در عین حال که این یا آن تصمیم سیریزا را با لفاضی های «چپ» مورد انتقاد قرار می دهند، اما از جوهرۀ جهتگیری اجتماعی و سیاسی این حزب دفاع می کنند.
روز چهارشنبه، رهبر جناح «چپ» سیریزا، پاناگیوتیس لافازانیس، با صدور بیانیه ای امتیازات گسترده به اتحادیۀ اروپا را رد کرد. او اعلام کرد «سیریزا هرگز به امضای مشترک توافقات جدید به بهای طبقات کارگر مبادرت نخواهد کرد»، و این که حکومت سیریزا یونان را «از غل و زنجیرهای وابستگی و بندگی» رها خواهد نمود.
با تمام این سوز و گدازهای ناسیونالیستی، وزیر اصلاحات ساختاری یعنی لافازانیس از حملۀ مشخص به اظهارات نخست وزیر طفره می رود. در واقع جمعۀ گذشته جناح حزبی او متفق القول در پارلمان به غارت منابع مالیۀ عمومی و در نتیجه افزایش وابستگی یونان به تروئیکا رأی داد.
هدف از عبارات متظاهرانۀ چپ، پراکنده نمودن کارگران در وضعیتی است که حکومت آمادۀ تنازعات اصلی می شود. سیریزا تردیدی باقی نگذاشت که آماده است در صورت مقاومت طبقۀ کارگر در برابر حملات اجتماعی، دست به کار اقدامات سرکوبگرانه خواهد شد.
دو هفته پیش سیپراس دستور به پاکسازی دانشگاه فنی آتن به دنبال اشغال آن از سوی تعدادی از فعالین داد. به دنبال کشتاری که رژیم کلنل ها مرتکب شده بودند، اعزام پلیس به به این دانشگاه در جایی مانند یونان بسیار سمبلیک است.
روز چهارشنبه، سیپراس با دیکتاتور مصر، عبدالفتاح السیسی دیدار کرد و بر سر گسترش همکاری در حوزه های امنیت و «مبارزه علیه تروریسم» توافق نمود که ترجمۀ آن عبارت است از مداخلات نظامی و حملات بیشتر به حقوق دمکراتیک.
کارگران باید این را هشداری جدی در نظر بگیرند. کارگران در مبارزۀ خود علیه ریاضت اقتصادی، نه فقط با نخبگان مالی و نهادهای اتحادیۀ اروپا، بلکه با مدافعین چپنمای خود نیز رو به رو می شوند.
تنها راه مبارزه علیه این خطرات جدی، بسیج سیاسی مستقل تمامی طبقۀ کارگر علیه بانک ها و شرکت ها است. این مهمترین درسی است که از تجربۀ حکومت سیریزا می توان گرفت. چنین مبارزه ای نیازمند یک چشم انداز سوسیالیستی و ایجاد کمیتۀ بین المللی انترناسیونال چهارم به مثابۀ یک حزب انقلابی بین المللی است.
