کانادا: ویرانی «فورت مک موری» به دنبال آتش سوزی

بیل هاپ­وود / برگردان: آرام نوبخت

عصر روز سوم ماه مه، در حالی که «هیولا»ی آتش افسارگسیخته به سوی شهر «فورت مک موری» در حرکت بود، به کلّ جمعیت ساکن دستور ترک شهر داده شد. تقریباً ۹۴ هزار نفر طی ساعات کوتاهی از خانه های خود در «فورت مک موری» و سایر شهرک های نزدیک شمال آلبرتا گریختند. اکثر مردم در بین ابری از دود، زبانه های آتش و پاره های آتشی که در جاده فرومی افتادند، رانندگی ترسناکی را تجربه کردند. مردم تنها وسایل معدودی را برداشتند و گریختند، بدون این که بدانند آیا دوباره به خانه های خود باز خواهند گشت یا نه. اضطراب و نگرانی فرار از این تراژدی، عظیم است.

تلاش قهرمانانۀ آتش نشانان، منجر به نجات ۹۰ درصد ساختمان های «فورت مک موری» شد. با این حال ۲ هزار و ۴۰۰ ساختمان نابود شدند، مابقی آسیب دیده اند و بخش اعظم زیرساخت های شهر از کار افتاده است. مقامات هشدار می دهند که چند هفته زمان خواهد بُرد تا مردم بتوانند به خانه هایشان بازگردند.

کلّ شهر، از جمله بیمارستان ها، خانه های سالمندان و مدارس به طور حیرت آوری ظرف چند ساعت تخلیه شدند. تنها تلفات انسانی گزارش شده، مرگ دو نفر در اثر سانحۀ جاده ای بود.

واکنش به آتش سوزی و تخیلۀ مردم نشان داده است که انسان ها، برخلاف ایدئولوژی مشوقِ خودخواهی و طمع، قابلیت آن را دارند که سخاوت و همبستگی عظیمی را به نمایش بگذارند. بیست آتش نشان شاهد خاکستر شدن خانه هایی بودند که در آن ها بزرگ شده و زندگی کرده بودند. آن ها به مبارزه با آتش ادامه دادند، و با وجود مخاطرات بسیار بالا، شیفت های ۲۳ ساعته به کار مشغول شدند.

در حالی که مردم جنوب از آتش می گریختند، دیگران در طول راه سوخت برای پُر کردن باک خالی وسایل نقلیه، آب آشامیدنی و حتی پوشک برای کودکان را در اختیارشان می گذاشتند. مردم درهای منازل خود را به روی غریبه ها گشودند، به آن ها سرپناه دادند. غذا، پوشاک، پتو، لوازم بهداشتی شخصی و پول مانند سیل سرازیر شده است. پناهندگانی که اخیراً از سوریه رسیده اند مبالغی را برای خرید تدارکات جمع آوری کردند.

بسیاری از کارگرانی که به خاطر آتش سرگردان شده اند، خود سابقاً برای نقل مکان به «فورت مک موری» از خانه هایشان آواره شده بودند. از جمله هزاران پناهجوی اقتصادی که به خاطر نبود شغل در محل زندگی شان نقل مکان کرده بودند و همین طور پناهندگانی که به تازگی از سوریه سررسیده اند.

درست مانند اکثر فجایع، پیامدهای این فاجعه نیز به طور یکنواخت گسترش نیافته است. اگر این آتش سوزی در یک کشور فقیر رخ داده بود، آمار تلفات به مراتب بالاتر می بود. «فورت مک موری» و کانادا، از تجهیزات، تکنولوژی و زیرساخت هایی برخودار هستند که مردم را فوراً به طور موفقیت آمیزی تخلیه کنند و مانع ویرانی بخش اعظم شهر در اثر آتش سوی شوند. اگرچه حتی در آلبرتا این کارگران بودند که متحمل نابودی منازل و تخلیۀ اجباری شدند، در حالی که مدیران ارشد اجرایی، با درآمد سالانه ۱۰ میلیون دلار و مدیریت ارشد صنعت «فورت مک موری»، امن و امان در شهر «کلگری» به سر می بردند.

صنعت اصلی «فورت مک موری»، استخراج قیر از ماسه های نفتی برای تولید نفت خام است. طنز تراژیک این آتش سوزی که مرکز صنعت سوخت فسیلی کانادا را با تهدید رو به رو می کند، هم به سکوت و هم به بحث هایی دامن زده است. «الیزابت می»، رهبر «حزب سبز» کانادا، به دلیل این که گفته بود این آتش سوزی «به احتمال زیاد یک رویداد جوّی بود»، محکوم شد. «جاستین تُرودو»، نخست وزیر کانادا نیز به این انتقادها پیوست و گفت که نظرات خانم «می»، «نه مفید بودند یا نه کاملاً دقیق».

اگر مردم خانه های خود را به خاطر یک سیل بزرگ از دست داده بودند، کاملاً منطقی به نظر می رسید که دلایل سیل بحث شود. اما به خاطر حساسیت مسألۀ ماسه های نفتی، به نظر می رسد که ورود به این موضوع جایز نیست.

تغییرات جوّی، جنگل های شمالی و آتش سوزی

«فورت مک موری»، در احاطۀ جنگ های شمالی است، بخشی از بزرگ­ترین ناحیۀ زیست بوم زمینی که نیم کرۀ شمالی را از شرق کانادا تا آلاسکا و روسیه تا اسکاندیناوی، دربر می گیرد. آتش سوزی، جزء طبیعی اکولوژی جنگل شمالی است.

سوزاندن سوخت های فسیلی، به عنوان محصول اصلی شهر «فورت مک موری»، منجر به گرمایش زمین می شود. پیامد گرمایش زمین طی سال های گذشته در جنگل های شمالی آشکار بوده است. متوسط دمای سالانه در کانادا از سال ۱۹۴۸ به این سو، به میزان ۱.۳ درجۀ سلسیوس افزایش یافته است، در حالی که این افزایش در آلبرتا از سال ۱۹۵۰ به این سو، بیش از ۲ درجۀ سلسیوس بوده.

زمستان ها کوتاه تر و گرم تر هستند و این منجر به کاهش برف پشته ها شده است و با آغاز بهار، برف ها زودتر آب می شوند. در بخش هایی از شمال «بریتیش کلمبیا»، در همسایگی آلبرتا، برف پشته ها در ماه مه، ۲۵ درصدِ متوسط تاریخی بودند. تابستان ها داغ تر هستند و این امر تبخیر را افزایش می دهد. یک درجۀ سلسیون افزایش دمای هوا، مستلزم ۱۵ درصد افزایش بارندگی است تا همان سطح از رطوبت خاک را حفظ کند. با شروع آتش سوزی، دمای هوا در «فورت مک موری» به ۳۲ درجه می رسید، در حالی که متوسط تاریخی دمای هوا در این موقع از سال، ۱۴ درجه است. تابستان های داغ تر، به معنی صاعقه های بیش­تر به عنوان علت اصلی آتش سوزی ها هستند. در سال ۲۰۱۵ در آلاسکا، یک طوفان آهسته منجر به ۵۰ هزار صاعقه شده بود. زمستان های گرم تر، به برخی حشرات اجازه می دهد که در فصل زمستان زنده باقی بمانند، درختان را ضعیف کنند و منجر به افزیش مقدار چوب های خشک قابل اشتعال شوند.

این روندها، احتمال آتش سوزی هایی که را با تداوم گرمایش زمین تسریع خواهند شد، بالاتر می برند. گزارشی مندرج در «مجموعه مقالات همایش آکادمی ملی علوم» نشان می داد که جنگل های شمالی با آهنگی که طی ۱۰ هزار سال گذشته مشاهده نشده اند، دچار حریق می شوند.

افزایش هشدارهای آتش سوزی

گروهی متشکل از ۷۰ متخصص آتش سوزی جنگل ها طی نشستی در سال ۲۰۰۹ بر این توافق کردند که آتش سوزی ها بزرگ تر و داغ تر شده اند و این روند شدت خواهد گرفت. در روزهای نخست حکومت «ترودو»، سازمان منابع طبیعی کانادا به وزیر جدید اطلاع داده بود که آتش سوزی جنگل ها رو به بدتر شدن است و حکومت ها منابع کافی برای کمک به آمادگی شهرها نکرده اند.

آتش سوزی «فورت مک موری» بزرگ ترین و ویرانگرترین آتش سوزی امسال است. این آتش سوزی که روز اول ماه مه در سطح ۲ هکتار آغاز شد، تا روز ۱۳ مه نزدیک به یک چهارم میلیون هکتار (۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع) را سوزاند. با این حال این تنها آتش سوزی نبود. تا ۱۳ مه، آلبرتا شاهد ۴۱۶ مورد آتش سوزی بود.

هرچند نمی توان گفت که گرمایش زمین مستقمیاً عامل آتش سوزی «فورت مک موری» بوده، اما می توان همان طور که دانشمندان هشدار داده اند گفت که گرمایش زمین، به این معنی خواهد بود که آتش سوزی ها وخیم تر خواهند شد.

تغییرات جوّی جای دیگری رخ نمی دهند

تا به الآن اکثر کانادایی ها بر این تصور بودند که کانادا مکان نسبتاً امنی است و فجایع تغییرات جوّی جای دیگری رخ می دهند. با این حال کانادا پیامدهای مشخص این تغیرات جوّی را، خواه ذوب شدن یخ های قطبی باشد یا خشکسالی ها و آتش سوزی های بیش تر یا احتمال بالاتر سیل ها، خواهد دید. آتش سوزی «فورت مک موری»، باید یک زنگ هشدار باشد. گرمایش زمین واقعی است و دارد این جا اتفاق می افتد.

آلبرتا و «فورت مک موری» تا پیش از آتش سوزی هم به دلیل سقوط تند بهای نفت متحمل خسارت شده بودند. قابل درک است که کارگران «فورت مک موری» خواهان مشاغلی با دستمزدهای مناسب هستند. با این حال هر بشکه از ماسه های نفتی، به تغییرات جوی اضافه می کند. اهمیتی ندارد که این نفت در کانادا می سوزد یا چین یا هر جای دیگر جهان. دنیا از یک نظام آب و هوایی جهانی برخوردار است. هر اتم کربن که به اتمسفر اضافه می شود، به گرمایش زمین کمک می کند.

به جای تداوم صنعتی که منجر به بلایای بیش تر می شود و در برابرِ بی ثباتی بازار آسیب پذیر است، چرا آن را تغییر ندهیم؟ گذار جدی و مصمم به سوی انرژی های تجدیدپذیر و بهینه سازی انرژی، از زاویۀ اقتصادی، ایمنی، زیست محیطی و سلامت کاملاً قابل دفاع است. با این گذار، مشاغلی به مراتب بهتر از صنعت استخراج ماسه های نفتی تأمین خواهد شد و با آموزش های تضمینی مجدد، بسیاری از کارگران چنین کاری را ترجیح خواهند داد.

کارگران «فورت مک موری» مقصر نیستند و نباید بار تغییر را به دوش بکشند. بسیاری کارگران به دلیل نبود شغل در محل زندگی خود آواره و رهسپار «فورت مک موری» شدند. بسیاری اکنون خانه های خود را از دست داده اند و بسیاری دیگر تا ماه ها بی خانمان خواهند بود. با مالکیت عمومی دمکراتیک بر منابع شرکت های انرژی، کانادا می تواند به جامعه ای با انرژی پاک و مشاغل مناسب تبدیل شود.

حکومت کانادا با دو راه متناقض رو است. در کنفرانس تغییرات جوّی پارس، حکومت کانادا از محدودسازی افزایش دمای جهانی به ۱.۵ درجۀ سلسیوس حمایت کرد. با این وجود آن ها مصمم هستند که یک لولۀ نفتی از ماسه های نفتی به اقیانوس بسازند که به گرمایش جهانی اضافه خواهد کرد.

کمپین توقف سوخت های فسیلی به منظور جلوگیری از گرمایش زمین، با مبارزه برای مشاغل خوب پیوند خورده است. بین سرمایه داری با نابودی زیست محیطی و بیکاری گسترده یا سوسیالیسم با مشاغل مناسبت و یک سیارۀ سالم، تنها یک انتخاب واقعی وجود دارد.

۱۶ مه ۲۰۱۶