۲۶ میلیاردر به اندازۀ نیمۀ فقیر جمعیت دنیا ثروت دارند
نیک بیمز / برگردان: آرام نوبخت
همزمان با گردهمایی امروز نخبگان مالی دنیا در شهر داووس سوئیس برای آغاز اجلاس سالانۀ «فروم اقتصاد جهانی»، گزارشی از سوی سازمان خیریۀ «آکسفام» انگلستان منتشر شد که انباشت عظیم ثروت در قله‌های اقتصاد و رشد شتابان نابرابری اجتماعی را مستند می‌کند.
طبق این گزارش سال گذشته ثروت میلیاردرهای جهان سرجمع ۹۰۰ میلیارد دلار یا ۱۲ درصد افزایش داشت؛ در حالی که ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون انسان- یعنی نیمی از جمعیت جهان- شاهد کاهش ۱۱ درصدی ثروت خود بود.
پارسال میلیاردرها روزانه ۲.۵ میلیارد دلار به ثروت خود افزودند و هر دو روز، یک میلیاردر جدید زاده می‌شد.
در دهۀ پس از بحران مالی جهانی ۲۰۰۸، حکومت‌ها و مقامات مالی پیامدهای کامل بحران را به گردۀ طبقۀ کارگر دنیا انداختند که برنامه‌های ریاضتی و انجماد یا کاهش دستمزدها و نابودی نظام درمان و سایر خدمات اجتماعی تنها بخشی‌شان بوده‌اند. در این میان ثروت بیش از پیش متمرکز شده است. سال پیش فقط ۲۶ تن بودند که معادل با ۳.۸ میلیارد نفر یا نیمی از جمعیت جهان ثروت در اختیار داشتند؛ در حالی که سال قبلش تعداد آن‌ها به ۴۳ تن می‌رسید.
آکسفام نوشته است که تنها ۱ درصدِ دارایی ۱۱۲ میلیارد دلاری انباشتۀ جف بزوس، ثروتمندترین مرد دنیا و مالک شرکت آمازون، معادل با کلّ بودجۀ درمانی کشور اتیوپی با جمعیت ۱۰۵ میلیونی آن است.
طبق یافته‌های گزارش آکسفام بالاترین مقدار مالیات برای ثروتمندان کشورهای توسعه‌یافته از ۶۲ درصد در سال ۱۹۷۰ به ۳۸ درصد تا سال ۲۰۱۳ سقوط کرده است. این گزارش همچنین اشاره‌ای دارد به معافیت‌های مالیاتی دونالد ترامپ به نفع ثروتمندان و ابرشرکت‌ها در اواخر سال ۲۰۱۷.
در کشورهای درحال توسعه بالاترین مقدار مالیات شخصی تنها ۲۸ درصد است. این گزارش نشان می‌دهد که در انگلستان و برزیل ۱۰ درصدِ پایینی جمعیت در قیاس با ۱۰ درصدِ بالایی نسبت بیش‌تری از درآمدش را مالیات پرداخت کرده است.
فرار مالیاتی شایع است. این گزارش افشا می‌کند که ابرثروتمندان ۷.۶ تریلیون دلار ثروت را از دید مقامات مالیاتی پنهان کرده بودند، حال آنکه ابرشرکت‌ها مبالغ هنگفتی پول را در خارج از کشور نگهداری می‌کردند که همین امر کشورهای درحال‌توسعه را از ۱۷۰ میلیارد دلار درآمد سالانه محروم می‌کرده است.
در نتیجه فقط ۴ درصدِ کل درآمد مالیاتی از محل مالیات‌ستانی از ثروت بوده است.
این گزارش خاطر نشان کرده که «میزان کاهش فقر از سال ۲۰۱۳ نصف شده» و «فقر مطلق عملاً در آفریقای سیاه رو به افزایش است» و افزوده است که بین سال‌های ۱۹۸۰ و ۲۰۱۶ فقیرترین نیمۀ جمعیت جهان تنها ۱۲ سنت از هر دلار رشد درآمد جهانی نصیبش می‌شده، در حالی که ۱ درصد بالایی به ازای هر دلار، ۲۷ سنت به جیب زد.
اجلاس سالیانۀ یک دهۀ پیشِ نخبگان حاکم در شهر داووس درست بعد از شدیدترین بحران مالی و اقتصادیِ ناشی از شیادی و جنایت بزرگترین مؤسسات مالی دنیا برگزار شد.
اما این «تبهکاران متمول» به جای آنکه زندانی شوند، کمک هم شدند. ظرف یک دهه تریلیون‌ها پول ارزان و کم‌بهره به سمتشان روانه شد و توانستند با آهنگی تصاعدی انباشت ثروت را ادامه دهند.
طبق گزارش جدید بلومبرگ ثروت ۱۲ تن از ثروتمندترین شرکت‌کنندگان اجلاس داووس مجموعاً ۱۷۵ میلیارد دلار افزایش داشت و طی همین دوره مجموع ثروت میلیاردرهای دنیا از ۳.۴ به ۸.۹ تریلیون دلار رسید.
گزارش بلومبرگ جزئیات از این رشد فوق‌العاده را نشان می‌دهد:
- مارک زوکربرگ ثروت خود را از ۳ میلیارد دلار در یک دهۀ پیش به ۵۵.۶ میلیارد دلار رسانده است (۱۸۵۳ درصد افزایش)
- استیون شوارتسمن، رئیس گروه مشاورۀ مالی بلک‌استون، شاهد افزایش دارایی‌های بنگاه خود از ۹۵ میلیارد دلار در اواخر سال ۲۰۰۸ به ۴۵۷ میلیارد دلار بوده است، در حالی که ثروت شخصی او از ۲.۱ میلیارد به ۱۰.۱ میلیارد دلار سر کشیده است (۴۸۶ درصد افزایش)
- روپرت مورداک، غول رسانه، ثروت خود را از ۳.۲ به ۱۵.۱ میلیارد دلار رسانده است (۴۷۲ درصد افزایش)؛ در این میان جِیمی دایمن، رئیس بانک «جی پی مورگان» از افزایش ۲۷۶ درصدی ثروت (۰.۴ به ۱.۱ میلیارد دلار) بهره‌منده شده است
و این فهرست ادامه دارد.
با این حال داده‌های اقتصادی آکسفام کاملاً در تقابل با نسخه‌های تجویزی این سازمان برای مقابله با سطوح شدید نابرابری اجتماعی است. آکسفام خواهان حرکت به سوی «اقتصاد انسان‌محور» به جای «اقتصاد رشدمحور» است.
این «اقتصاد انسان‌محور» قرار است تأمین‌کنندۀ درمان و آموزش و برابری جنسیتی و بهترین شرایط استفادۀ جمعی از ثروت‌ها باشد. به گفتۀ این سازمان می‌توان با افزایش مالیات بر ثروتمندترین افراد و شرکت‌های دنیا این پروژه‌ها را تأمین مالی کرد؛ مثلاً فقط ۰.۵ درصد افزایش مالیات بر ثروتمندترین‌ها، برای برگرداندن ۲۶۲ میلیون کودک بازمانده از تحصیل به مدرسه کفایت می‌کند و با آن می‌توان ۳.۳ میلیون انسان را از مرگ و میرهای قابل‌جلوگیری نجات داد.
آکسفام در هشت سال گذشته به ارائۀ طرح‌هایی از این دست و هشدارهای مکرر و درخواست تغییر سیاست مشغول بوده‌است. اما هیچ فایده‌ای نداشته است. هر سال وضعیت وخیم‌تر می‌شود و آکسفام خود را این تصدیق می‌کند.
با فراخوان‌های بیهوده به قدرت‌های ناظر بر نظام کنونی برای تغییر مسیر خود نمی‌توان به بلای نابرابری اجتماعی پایان داد. توانایی اینان بیش از «رژیم کهن» فرانسه تا قبل از انقلاب ۱۷۸۹ یا سلطنت مطلقۀ تزار روسیه تا قبل ۱۹۱۷ نیست.
مسیر یک «اقتصاد انسان‌محور» حقیقی، از تسخیر قدرت سیاسی به دست طبقۀ کارگر با انقلاب سوسیالیستی و پایان دادن به دیکتاتوری سود خصوصی و بازارهای مالی می‌گذرد. تنها از این طریق است که منابع عظیم ساختۀ دست طبقۀ کارگر می‌توانند برای رفع نیازهای اجتماعی همه مورد استفاده قرار بگیرند.
این همان چشم‌اندازی است که اکنون باید در موج جدید مبارزات اجتماعی و طبقاتی سراسر دنیا- از اعتصاب قطعه‌سازان مکزیک تا اعتصاب معلمان لس آنجلس و مبارزات عظیم طبقۀ کارگر هند- پیش کشید. این چشم‌انداز مستلزم ساختن حزب جهانی انقلاب سوسیالیستی است.
۲۲ ژانویۀ ۲۰۱۹
