کشتار وواهاکا و فوران مبارزۀ طبقاتی در مکزیک

روز یکشنبه، ۱۹ ژوئن، نیروی تا دندان مسلحِ پلیس فدرال مکزیک با مسلسل به طرف جمعیتی متشکل از ۵۰۰ معلم اعتصابی و هواداران شان که بزرگراهی را در شهر فقیرنشین «نوچیکستلان» در ایالت جنوبی «وواهاکا» بسته بودند، شلیک کرد و دست­کم ۱۳ کشته و ده ها مجروح برجای گذاشت.

این کشتار نشان می دهد که طبقۀ حاکم مکزیک برای حمله به کارگران به چه توحّشی متوسل خواهد شد و هیچ اعتراض و مخالفتی را برنخواهد تافت.

جان باختگان که اکثراً جوان بودند، در دفاع از آموزش عمومی دست به اعتراض زده بودند. معلمان سراسر مکزیک، به خصوص در ناحیۀ عمیقاً فقیر جنوب شرقی مکزیک، علیه تلاش های پرزیدنت «انریکه پنیا نیتو» برای خصوصی سازی آموزش و پرورش و اعمال روش های مستبدانۀ آزمون گیری و استخدام معلمان، دست به تظاهرات زده اند.

به دنبال کشتار یکشنبۀ گذشته، موجی از اعتراضات در سطح کشور علیه سرکوب و «اصلاحات» راست گرایانه- به عنوان جزئی از «پیمان مکزیک» رئیس جمهور با هدف کاستن از خدمات اجتماعی- ظاهر شده است. هزاران تن از کارگران، جوانان و دهقانان در مراسم خاکسپاری جان باختگان در «نوچیکستلان» شرکت کردند. ساکنین از آن زمان سنگرهایی را که طی عملیات پلیس تخریب شده بودند بازسازی کرده اند.

روز چهارشنبه، ۲۰۰ هزار پزشک و پرستار در همبستگی با معلمان و علیه تلاش های حکومت برای خصوصی سازی نظام تأمین اجتماعی فدرال و نظام بهداشتی دست به اعتصاب زدند. دانشجویان دانشگاه های بزرگ مکزیک نیز همین هفته در اعتراض به حملۀ یکشنبه و تلاش های فعلی حکومت برای افزایش هزینه های آموزشی، از حضور در کلاس های درس خودداری کردند.

والدین ۴۳ دانش آموزی که به دست حکومت مکزیک در سپتامبر سال ۲۰۱۴ «مفقود» شدند، پس از این که حکومت «پنیا نیتو» تنها تحقیقات مستقل دربارۀ این حمله را مختومه اعلام کرد، به تور اعتراضی خود در کشور ادامه می دهند.

الیگارشی مکزیک، از طریق «پیمان مکزیک» با پشتیبانی امپریالیسم امریکا، در جستجوی انتقال عظیم ثروت طبقۀ کارگر مکزیک به بانک ها و ابرشرکت ها است.

«روبرتا یاکوبسن»، سفیر امریکا در مکزیک، روز بعد از حمله در «وواهاکا» برای اعلام حمایت از اصلاحات «پنیا نیتو» با وی دیدار کرد. «یاکوبسن» پس از ابراز تأسف سرسری و ریاکارانه نسبت به کشتار «نوچیکستلان»، تأکید کرد که «فرصت های همکاری دوجانبه» میان امریکا و مکزیک، «هرگز بهتر از این نبوده است» و این که «تنها از طریق اتحاد حول مسألۀ آموزش و پرورش است که می توانیم در تعلیم و تربیت نیروی کار قرن بیستم و یکم موفقیتی حاصل کنیم».

احتمالاً پلیس فدرالی که در «نوچیکستلان» تیراندازی کرد، افسران تعلیم یافتۀ امریکا بوده اند که از سلاح های دریافتی از حکومت اوباما استفاده کرده اند. امریکا از طریق «طرح مریدا»، بالغ بر ۲.۳ میلیارد دلار صرف تسلیح و تعلیم پلیس مکزیک و نیروهای مسلح از سال ۲۰۰۸ کرده، و سلاح های مرگبار، پهباد، تجهیزات جاسوسی و هواپیما در اختیار آن ها قرار داده است.

به علاوه «ستاد فرماندهی شمالی ایالات متحدۀ امریکا» صدها میلیون دلار صرف برنامه های آموزشی مجزایی کرده است که برخلاف «طرح مریدا»، مشمول هیچ یک از ماده ها و بندهای دست و پاگیر حقوق بشری نمی شوند. تنها در سال ۲۰۱۵ قریب به ۵ هزار نیروی پلیس و پرسنل نظامی مکزیک در پایگاه های امریکایی تعلیم دیدند.

ریشه های اصلاحات آموزشی «پیمان مکزیک» به برنامه های مشابهی برمی گردد که در امریکا و سراسر جهان اجرا شده اند. حکومت اوباما در شهرهای دیترویت و شیکاگو برای کاهش مزایای بازنشستگی و دستمزدها، تعطیلی مدارس و سیاست های غیردمکراتیک آزمون گیری از میلیون ها معلم، همکاری نزدیکی با اتحادیه های کارگری داشته است.

صعود دوبارۀ مبارزۀ طبقاتی، به خصوص مبارزۀ معلمان، نه یک پدیدۀ صرفاً مکزیکی، که پدیده ای بین المللی است. در دیترویت هزاران معلم در اعتراض به وضعیت مخروبۀ مدارس شهر دست به «اعتصاب تمارضی» زدند. اعتصابات و اعتراضات مشابهی در شیکاگو، لس آنجلس، سیاتل و آتلانتا رخ داده اند. با رشد اعتراضات نسبت به ضدّ رفرم هایی که رئیس جمهور موقت برزیل، «میشل تامر»، به کار گرفته است، موجی از اعتصاب معلمان و استادهای دانشگاه پنج ایالت این کشور را طی هفته های اخیر درنوردیده است.

طبقۀ حاکم مکزیک در واکنش به رشد اعتراض اجتماعی و صعود دوبارۀ مبارزۀ طبقاتی تنها دست به دامن خشونت دولتی نشده است. بلکه گروه های مختلف «چپ» یا حتی «سوسیالیست» خودخوانده را در تلاش برای خلع سلاح اعتراضات اجتماعی و جلوگیری از این که اعتراضات طبقۀ کارگر شکل مستقل انقلابی به خود بگیرد، جلو انداخته است.

«آندرس مانوئل لوپس اوبرادور»، شهردار سابق مکزیک و کاندیدای سابق ریاست جمهوری از «حزب انقلاب دمکراتیک» (PRD)، که هم اکنون رهبری حزب «جنبش احیای ملی» (Morena) را به دست دارد، در این میان نقشی کلیدی ایفا کرده است. اوبرادور این حزب جدید را سال ۲۰۱۴ به دنبال انشعاب از حزب به اصطلاح چپ «انقلاب دمکراتیک» بنیان گذاشت. اوبرادور که سال ۲۰۱۸ نامزد ریاست جمهوری خواهد شد، تعهد کرده است که «مکزیک را از طریق فرایند انتخاباتی متحول کند».

به دنبال اعلام یک جنبش رو به گسترش از اعتصابات و اعتراضات در همین هفته، «لوپس اوبرادور» ویدیویی را منتشر کرد و در آن خواهان راهپیمایی اعتراضی ملی برای روز یکشنبه ۲۶ ژوئن علیه «مافیای سیاسی» و «محافظه کاران ریاکار» شد. در این ویدیو او می گوید که این تظاهرات علیه فساد خواهد بود و این پرسش را مطرح خواهد کرد که «چرا انسان دوستی را انتخاب نکنیم؟ چرا دنبال سازش و صلح نباشیم؟». در مورد اعتصاب و از کار دست کشیدن معلمان نیز او خواهان «گفتگو» با دولتی است که هرگونه مصالحه را کنار گذاشته است.

حزب «جنبش احیای ملی» آماده می شود که همان نقش «سیریزا» در یونان و «پودموس» در اسپانیا را ایفا کند. این حزب در انتخابات ۵ ژوئن اکثریت کرسی ها را در مجلس مؤسسان مکزیکوسیتی به دست آورد. پس از سقوط حمایت ها از «حزب انقلاب دمکراتیک»، در حال حاضر بسیاری به استقبال این حزب به عنوان پیشروترین حزب «چپ فراگیر» شتافته اند. «حزب انقلاب دمکراتیک» با رأی دادن به «پیمان مکزیک» و ایفای نقش در اجرا و پنهان سازی کشتار «آیوتسیناپا» و ائتلاف های انتخاباتی خود با حزب راست گرای «اقدام ملی» (PAN) تماماً به عنوان یک حزاب راست گرا افشا شده است.

حزب «جنبش احیای ملی» همانند همتایان خود در یونان و اسپانیا، یک حزب ناسیونالیست، حامی سرمایه داری و ضدّ سوسیالیست است. لفاظی های رادیکال آن با این هدف طراحی شده اند که دست و پای طبقۀ کارگر مکزیک را به دولت آغشته به خون مکزیک ببندد. اگر این حزب به قدرت برسد، همان نقشی را ایفا خواهد کرد سیریزا در یونان کرد؛ یعنی «پیمان مکزیک» را در همکاری نزدیک با امپریالیسم امریکا تقویت خواهد کرد و در صورت لزوم با خشونت و سرکوب به اعتراضات طبقۀ کارگر واکنش نشان خواهد داد.

طبقۀ کارگر مکزیک نمی تواند با انقیاد خود به احزاب بورژوایی نظیر «حزب جنبش احیای ملی» و بر پایۀ ناسیونالیسم، مشکلات حادّی را که هم­چون طاعون گریبانگیر جامعۀ مکزیک شده اند حل کند. تنها راه حلّ این مشکلات، مبارزۀ انقلابی متحد با برادران و خواهران طبقاتی آن ها در سراسر جهان، از جمله امریکا است.

۲۵ ژوئن ۲۰۱۶