فلوجه: سمبل جنایات جنگی امریکا
برای نمایش پیامدهای جنایتکارانۀ تهاجم امریکا به عراق، هیچ شهری را سمبلیک تر از فلوجه نمی توان یافت. تا پیش از سال ۲۰۰۳، یک اجتماعِ نیرومند، مرفه و اکثراً سنی مذهب متشکل از ۳۰۰ هزار تن در اطراف رود فرات، این قدیمی‌ترین سکونتگاه شهری مداوم بشریت، وجود داشت که به «شهرِ مساجد» شهرت یافته بود. پس از ۱۳ سال ویرانگری به دست ارتش امریکا و دولت دست نشاندۀ آن در بغداد، این شهر امروز به هزارتویی از ویرانه ها، به شهرِ مردگان مبدل شده است.
به دنبال هفته‌ها حملات هواییِ بمب افکن‌های امریکایی، بریتانیایی و استرالیایی، ظاهراً نیروهای حکومت عراق و شبه نظامیان شیعه در شُرُف تهاجم نهایی برای بازپس گیری فلوجه از دست تقریباً ۵۰۰ ستیزه جوی داعش هستند که اوایل سال ۲۰۱۴ کنترل شهر را به دست گرفته بودند. سربازان نخبۀ ارتش‌های امریکا، بریتانیا و استرالیا، با هدایت حملات هوایی و بمباران‌های زمینی از سوی توپخانه‌ها و مشاوره‌های تاکتیکی با فرماندهان عراقی، یگان‌های نیروهای ویژۀ عراق را همراهی می کنند.
«زید رعد الحسین»، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، نگرانی خود را نسبت به سرنوشت تقریباً ۵۰ هزار شهروند غیرنظامی که بدون آب یا غذا در فلوجه به دام افتاده اند ابراز داشت و خواهان رسیدگی فوری شد. حکومتِ مورد حمایت امریکا در عراق با گفتن این که اشغالگران از مردم به عنوان «سپر انسانی» استفاده می کنند، پیشاپیش مرگ و میر غیرنظامیان به دنبال حملات را توجیه کرد. داعش به کشتار مردم بسیاری که در صدد فرار بوده اند، متهم شده است.
مردان و نوجوانانی که می گریزند، از سوی حکومت عراق و واحدهای شبه نظامی بازداشت می شوند. به گفتۀ کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، این افراد با «آزار و اذیت بدنی و سایر اشکال سوء رفتار، ظاهراً با هدف اخذ اعتراف اجباری» به عضویت یا هواداری از داعش، رو به رو می شوند. کمیسریای عالی حقوق بشر سازمان ملل، گزارش‌های تأیید نشده‌ای از حداقل ۲۱ مورد اعدام خودسرانه دریافت کرده است.
این پرسش که داعش چگونه و چرا توانست دو سال پیش کنترل شهر را به دست بگیرد، پرسشی است که در پوشش خبری رویدادها از اساس نادیده گرفته می شود. تاجایی که این پرسش مطرح می گردد، توضیحی که داده می شود این است که خشم سنی‌ها نسبت به سیاست‌های فرقه‌ای و تبعیض آمیز حکومت شیعیان- آن هم پس از عقب نشینی سربازان امریکا در سال ۲۰۱۱- دلیل این امر است. عموماً مردم عراق به طور کلی مردمی تصویر می شوند که گویی به طور علاج ناپذیری با مرزبندی‌های شیعه و سنی و کُرد از یک دیگر جدا شده اند، نمی توانند هماهنگ با هم زندگی کنند و ذاتاً جذب ایدئولوژی‌های قومی‌فرقه‌ای می شوند.
نگاهی اجمالی به تاریخ داغ و درفش فلوجه از سال ۲۰۰۳، به روشنی نشان می دهد که این روایت دروغی بیش نیست. وضعیت کنونی عراق و سوریه، پیامد و تداوم تحریک عامدانۀ تنازعات فرقه‌ای از سوی نیروهای اشغالگر امریکا با هدف ایجاد تفرقه در میان مردم عراق و تقویت سلطۀ امریکا بر منطقۀ نفت خیز خاورمیانه بوده است.
پس از تهاجم به عراق و سرنگونی رژیم بعثی صدام حسین، فلوجه صحنۀ یکی از نخستین جنایات خبرساز سربازان امریکا در حق غیرنظامیان عراقی بود. دویست نفر از جوانانی که خواهان بازگشایی مدرسۀ خود بودند، از سوی سربازان «لشگر ۸۲ هوابر امریکا» به رگبار بسته شدند. در این حادثه ۱۷ تن کشته و بیش از ۷۰ تن مصدوم شدند.
طی ماه‌های بعدی، فلوجه به مرکز مقاومت عراقی‌ها در برابر اشغال امریکا مبدل شد. تا اوایل سال ۲۰۰۴، این شهر عملاً تحت کنترل گروه‌های مسلحی قرار داشت که اکثراً از اعضای سابق ارتش عراق و طوایف سنی محلی بودند. افراطیون مذهبی، مانند گروه کوچکی که خود را «القاعدۀ عراق» می نامید، حضور اندکی داشتند.
قتل چهار سرباز مزدور «بلک واتر» در فلوجه در مارس ۲۰۰۴، واکنش نظامی عظیم امریکا را در برداشت. مبارزه جویی مردم فلوجه، به صدای شیپور مقاومت در سرتاسر عراق تبدیل شد. در نخستین هفتۀ ماه آوریل، مقاومت این شهر در برابر اشغال همراه شد با خیرش ده‌ها هزار نفر از جوانان طبقۀ کارگر شیعه در بغداد و شهرهای سرتاسر جنوب عراق. شورش مسلحانه علیه نیروهای امریکا، به شهرهای اکثراً سنی نشین مانند رمادی، تکریت و موصل هم گسترش یافت.
خصلتِ غالب مقاومت ضدّ اشغال در عراق در سال ۲۰۰۴، این بود که به عینه تمام عراقی هایی را که فارغ از پیشینه‌شان با اشغال امریکا و همکاران منطقه‌ای آنان مخالف بودند، متحد می ساخت. با این حال این مقاومت فاقد یک چشم انداز یا استراتژی منسجم بود. جنگجویان عراقی در یک شهر از پس دیگری، مغلوب قدرت نظامی برتر ارتش امریکا می شدند و این اتفاقی بود که نوامبر ۲۰۰۴ در فلوجه نیز افتاد. شهر فلوجه پس از چندین ماه محاصره، خالی از سکنه و مخروبه رها شد. از ۲۰۰ مسجد شهر، ۶۰ مسجد ویران شدند یا آسیب دیدند. این همراه بود با ویرانی و خسارت به تقریباً ۳۹ هزار خانه و ساختمان‌های دیگر.
خصلت محوری دیگر اشغال امریکا در سال ۲۰۰۴، اعزام جوخه‌های مرگ شیعیِ تعلیم یافتۀ امریکا، از جمله «بریگاد گرگ»، علیه جمیعت سنی بود. هزاران نفر به قتل رسیدند. در عین حال، القاعدۀ عراق نیز بمباران‌های غیرنظامیان شیعی را گسترش داد و همین امر به امریکا کمک کرد که بین این دو اجتماع، شکافی ایجاد کند. تا سال ۲۰۰۶، سیاست امریکا به یک جنگ داخلی فرقه‌ای تمام عیار تبدیل شده بود که صدها هزار نفر از مردم را وادار می کرد برای حفظ امنیت خود، به نواحی‌ای بگریزند که تحت کنترل شبه نظامیانی از پیشینۀ مذهبی خود آنان قرار داشت.
منشأ فرقه گرایی متوحش کنونی در عراق، در شیوه‌ای نهفته است که امپریالیسم امریکا برای «باثبات سازی» عراق تحت کنترل دولت شیعی دست نشاندۀ خود به کار گرفت: روش‌های جنایتکارانه‌ای مانند تفرقه انداختن و حکومت کردن، کشتار‌های فله‌ای و کوچاندن مردم. سال ۲۰۱۱، وقتی امریکا نیروهای خود را از عراق بیرون کشید، واشنگتن به جنگ «تغییر رژیم» در لیبی دست زد و تأمین مالی عملیات تغییر رژیم در سوریه را با استفاده از همان روشی که جنگ داخلی عراق را رقم زده بود، آغاز کرد. با این حال «سی.آی.ای» و ارتش امریکا در سوریه با عربستان سعودی و سایر دولت‌های خلیج همکاری کردند تا گروه‌های سنی را برای سرنگونی حکومت شیعی مورد حمایت روسیه و ایران در سوریه، یعنی رژیم بشار اسد مسلح نمایند.
یکی از گروه هایی که از جریان ورودی این تسلیحات منتفع شد، باقی ماندۀ «القاعدۀ عراق» بود که پیشتر جنگجویانی را به سوریه فرستاده و به زودی به نیرویی مسلط در جنگ داخلی مبدل شد. آوریل ۲۰۱۳، القاعدۀ عراق که با سیل ورود جنگجویان اسلامگرای خارجی قوت گرفته بود (همان جنگجویانی که اجازه یافته بودند از ترکیه وارد سوریه شوند)، نام خود را به «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) تغییر داد.
ستیزه جویان داعش که اواخر ۲۰۱۳ وارد فلوجه شدند و کنترل شهر را در ژانویۀ ۲۰۱۴ به دست گرفتند، به عنوان جزئی از طرح‌های توطئه آمیز امریکا در سوریه از حمایت مالی، تسلیحاتی و تجهیزاتی برخوردار شدند. داعش سایر نواحی اکثراً سنی غرب و شمال عراق را تسخیر کرد که تسخیر شهر موصل در ژوئیۀ ۲۰۱۴ سریع‌ترین مورد آن بود. جنبش اسلامی اگر هم حمایتی دریافت می کرد، به خاطر وعده‌اش به دفاع از جمعیت سنی در برابر پیامدهای تهاجم امریکا و چپاول‌های حکومتِ مورد حمایت امریکا در بغداد بود. در حالی که داعش به لحاظ مادی و ایدئولوژیک محصول فرعی سیاست امریکا بود.
یورش کنونی به فلوجه، تنها اخیرترین فصل از فاجعه‌ای است که امپریالیسم امریکا برای مردمان عراق و به طور کلی خاورمیانه به ارمغان آورده است.
۸ ژوئن ۲۰۱۶
