سرمایه داری: مرگ از تشنگی

برگردان: آرام نوبخت

طبق گزارش جدید منتشر شده در مجلۀ «پیشرفت های علم» (Science Advances)، جهان با بحرانِ فزایندۀ آب رو به رو است، به طوری که میلیاردها نفر در حال تجربه کردن کمیابی حادّ آب هستند.

گزارش مذکور به قلم «آریِن هوکسترا» و «مسفین مِکونِن» از دانشگاه «توئنته» در هلند، بر اساس نقشه برداری دقیق از عرضه و مصرف ماهانۀ آب تدوین شده است.

یافته های این پژوهش، هشداردهنده هستند. در شرایطی که آهنگ مصرف آب دو برابر آهنگ تکمیل دوبارۀ عرضۀ آن است، کمیابی حادّ آب، ۴ میلیارد نفر را دست­کم یک ماه در سال در معرض خود قرار می دهد. پانصد میلیون نفر نیز در نواحی ای زندگی می کنند که کمیابی آب یک پدیدۀ همیشگی در طول سال است.

آن دسته نواحی که بیش­ترین آسیب را دیده اند، کشورهای متراکم و پرجمعیتی نظیر چین و هند و همین طور کشورهایی با اقلیم خشک­تر در خاورمیانه، امریکای مرکزی و افریقا هستند. در برخی نواحی مانند یمن، منابع آبی هم اکنون به طور خطرناکی به انتها رسیده اند. شمار افرادی که برای یافتن آب کافی جهت رفع نیازهای اولیۀ خود در تقلا هستند، به سرعت رو به رشد است.

استرالیا یک نمونۀ برجسته است. سیستم های رودخانه ای مهم مانند «ماری-دارلینگ»، وضعیت بغرنجی دارند که احتمالاً با خشکی و گرمای بیش­تر، وخیم­تر نیز می شوند.

بخش اعظم آب جهان از سوی صنایع سرمایه داری و نه خانوارها مصرف می شود. به گزارش «ادارۀ آمار استرالیا» (ABS)، در سال مالی ۲۰۱۳-۲۰۱۴، کلّ مصرف آب در استرالیا ۱۸ هزار و ۶۴۴ گیگالیتر بود. از این مقدار، ۱۶ هزار و ۷۷۲ گیگالیتر به مصرف صنایع و تنها یک هزار و ۸۷۲ گیگالیتر به مصرف خانوارها رسید.

کشاورزی بزرگ­ترین مصرف کنندۀ آب است. طبق داده های ABS، «مصرف آب در کشاورزی، ۶۲ درصد کلّ مصرف آب استرالیا را شکل می دهد، که بخش عمدۀ آن در آبیاری صرف می شود». بزرگ ترین مصرف کنندۀ واحد آب، صنعت پنبه بوده است که ۱۷ درصد مصرف آب آن سال را به خود اختصاص می داده است، در حالی که میزان مصرف خانوارها تنها ۱۰ درصد بوده است.

به گفتۀ گروه تجاری صنعتیِ «Australia Cotton» در استرالیا، بیش از ۱۲۰۰ مزرعۀ پنبه در استرالیا وجود دارند. این مزارع تقریباً ۳ درصد کل محصول پنبۀ جهان را تولید می کنند. بخش اعظم این محصول پنبه صادر می شود.

این حرفه از آن جا که شمار نسبتاً اندکی در آن درگیر هستند، بسیار سودآور است و سالانه بیش از ۲ میلیارد دلار درآمد دارد. به علاوه این بخش از سوبسیدهای کلان بهره می برد. در سال ۲۰۱۳-۲۰۱۴، خانوارهای استرالیا به طور متوسط ۳ دلار و هشت سنت به ازای هر هزار لیتر آب پرداخت کردند. در حالی که رقم پرداختی مصرف کنندگان بخش کشاورزی برای همین میزان، تنها هشت سنت بود.

این مسأله همان قدر به اقتصاد ربط دارد که به محیط زیست. در مواجهه با یک بحران به ما می گویند که همه باید مشترکاً آستین بالا بزنیم و «سهم خود را ایفا کنیم». منتها اگر ما واقعاً دربارۀ حلّ این معضل جدی هستیم، باید بسیار فراتر از «راه حل»های مصرف کننده-محور مثل دوش گرفتن کوتاه تر و غیره برویم.

هر چه قدر هم که در مصرف آب امساک و صرفه جویی به خرج دهیم، تقریباً هیچ دستاوری در کار نخواهد بود، چون مصرف کنندگان صنعتی و کشاورزی هستند که هم­چنان مقادیر عظیمی آب را برای تقریباً هیچ و پوچ دریافت می کنند.

مشکل نه مصرف، بلکه نظامی است که سود را مقدم بر محیط زیست قرار می دهد.