زیکا: یک اپیدمی قابل جلوگیری و بحرانی برای زنان

امیلی مک آرتر / برگردان: آرام نوبخت

در شرایط تغییرات جوّی، بودجۀ ناکافی بهداشت و درمان و زیرساخت های ضعیف، ویروس زیکا به یک اپیدمی در امریکای لاتین تبدیل شده است. آن چه که زمانی در زمرۀ بیماری های نسبتاً نادر از طریق پشه های ناقل در آفریقای سیاه جای می گرفت، اکنون به سرتاسر اطلس گسترش یافته است و تأثیرات مخربی بر کودکانی دارد که مادرانشان در دورۀ بارداری با این بیماری در تماس هستند.

برزیل به شدیدترین وجه آسیب دیده و شاهد افزایش ۴۰۰ درصدی اختلال «میکروسفالی» بوده است. این اختلال که مرتبط با ویروس زیکا است، منجر به تولد نوزادانی با سرهای کوچک و تکامل نیافته می شود و عوارض بسیاری دیگری در سرتاسر زندگی این کودکان دارد. تقریباً یک سال پس از به ثبت رسیدن افزایش تند موارد ابتلا به زیکا، حکومت نهایتاً وارد «عمل» شده و به مادران توصیه می کند که ضمن مراقبت از خود در برابر نیش این پشه ها، بارداری شان را تا دو سال به تعویق بیندازند. این رویکرد وارونه و ناکافی، پرده از اولویت های اصلی حکومت دیلما برمی دارد که بودجه ای ۱۸ میلیارد دلاری برای بازی های المپیک درنظر گرفته، اما تنها ۳۰۰ هزار دلار را به مهار شیوع ویروس زیکا اختصاص داده است.

ویروس زیکا اساساً از طریق پشه هایی منتقل می شود که به دلیل وجود زیرساخت های ضعیف به یک واقعیت غیرقابل گزیر زندگی در برزیل تبدیل شده اند. پشه ها در آب های راکد تخم گذاری می کنند و بیماری هایی نظیر مالاریا را نیز انتقال می دهند. زیرساخت های عمومی، به خصوص فاضلاب های بسته و آب جاری پاکیزه، برای از بین بردن زیستگاه پشه و گسترش عفونت ها حائز اهمیت اند.

فقر در«فاوِلا»ها- واژۀ برزیلی برای توضیف حلبی آبادهای روستایی که مردم فقر حاشیۀ شهرهای ثروتمند به سوی آن ها رانده شده اند- برای تولیدمثل پشه ها کمال مطلوب بوده است. سرمایه گذاری ضعیف در جمع آوری زباله و زیرساخت های عمومی در این مناطق، منجر به ایجاد اماکن آلوده ای با آب های راکد می شوند که لاروهای پشه را تغذیه می کنند.

مضاف بر افزایش دمای هوا به دلیل تغییرات جوّی، این شرایط به شدت قلمرو و اندازۀ جمعیت پشه های ناقل بیماری را افزایش داده اند. علاوه بر این، تغییرات جوّی منجر به افزایش شمار خشکسالی ها شده است و خانواده های برزیلی در واکنش به این خشکسالی ها، بشکه های آب راکد را به خاطر فقدان دسترسی به آب جاری سالم و پاکیزه نگهداری می کنند.

حقوق زنان

حق تولید مثل نیز یک موضوع حاد برای مردم برزیل است: سقط جنین مستوجب مجازات با حکم زندان است، و جلوگیری از بارداری- که اکثر شهروندان استطاعت آن را ندارند- زیر آماج حملات بوده است. به دلیل بحران کنونی، عقب نشینی هایی در برابر این سیاست ها رخ داده است. برخی فعالین ضمن تهیۀ طومارهای اعتراضی از حکومت می خواهند که قوانین سقط جنین را ساده تر کند؛ «دبورا دینیز»، استاد دانشگاه برزیل، می گوید «وقتی دربارۀ سقط جنین و حقوق تولیدمثل به طور اعم صحبت می کنیم باید به یاد داشته باشیم که ما در برزیل با یک شکاف طبقاتی و اجتماعی رو به رو هستیم: زنان ثروتمند به سقط جنین امن، اعم از قانونی و غیرقانونی دسترسی دارند؛ در حالی که زنان فقیر به بازار غیرقانونی وارد می شوند یا به بارداری ادامه می دهند».

در برزیل و سایر کشورهای متأثر از بیماری، تصویر مهیبی برای زنان طبقۀ کارگر در حال شکل گیری است. با توجه به قوانین دست و پاگیری تنظیم خانواده، بسیاری زنان به عقیم سازی دائمی پناه برده اند. ۴۰ درصد زنان برزیل از این نوع پیشگیری از زایمان استفاده می کنند. بدون دسترسی به سقط جنین یا پیشگیری هرمونی از زایمان، زنان احتمالاً در دورۀ اپیدمی زیکا بیش از پیش به سراغ این روش خواهند رفت، و این منجر به آن می شود که نسل کاملی از زنان فقیر هرگز قادر نباشند که در آتیه خانواده ای شکل دهند.

مسکن کافی و دسترسی به آب سالم نیز جزو حقوق انسانی هستند، و سرمایه گذاری عظیم در بهداشت و درمان و آب عمومی، مؤثرترین راه برای محافظت از مردم برزیل در برابر تأثیرات مخرب ویروس زیکا است. «آلترناتیو سوسیالیستی» پشتیبان حرکت هایی در برزیل است که خواهان اختصاص بودجۀ کامل به خدمات اجتماعی به جای غنی کردن سرمایه گذاران خصوصی و توسعه دهندگان املاک از طریق تزریق میلیاردها دلار به المپیک هستند. این جنبش ها می بایست نظام سیاسی فاسد و سلطۀ ابرشرکت های خارجی را به چالش بکشند.

این اپیدمی قابل جلوگیری بود! فقیرسازی سیستماتیک در امریکای لاتین، زمینه را برای گسترش شدید پشه های حامل بیماری فراهم کرده است، در حالی که میلیاردها دلار از ذخایر کشورهای غنی مانند برزیل برای ثروتمند کردن بیش­تر ۱ درصد جهانی غارت می شوند. بحران هایی نظیر شیوع ویروس زیکا اهمیت دسترسی قانونی و کم هزینه به بهداشت و درمان و منابع تنظیم خانواده برای همۀ زنان را نشان می دهد.

سرمایه داری همیشه سود را بر رفاه طبقۀ کارگر اولویت می دهد و این گونه است که به تغییرات جوّی و بحران های بیش­تر سلامت می انجامد. تنها با ایجاد جنبش های توده ای و به دست گرفتن ثروتی که تولید می کنیم قادر خواهیم بود جامعه ای عادلانه را بنا کنیم که در آن نیازهای مسکن و بهداشت برای همه رفع شود. تنها با ساختن یک جامعۀ سوسیالیستی است که می توانیم دسترسی همگانی به منابع حیاتی را تضمین کنیم.

سازمان خواهر «آلترناتیو سوسیالیستی» در برزیل (Socialismo Liberdade e Revolução) بخشی از این مبارزه برای مسکن با کیفیت بالا و بودجۀ کافی برای بهداشت و درمان است.

۱۲ فوریۀ ۲۰۱۶