ترکیه: کشتار دولتی در «جزیره»
شب ۷ فوریه، «سازمان رادیو و تلوزیون ترکیه» (TRT) به عنوان رسانۀ رسمی دولتی این کشور نسبت به گزارش کشتار وسیع در شهرهای کردنشین ترکیه که ماه ها تحت حکومت نظامی بوده اند، ابراز تردید کرد. اخبار رسمی ادعا می کردند که نیروهای امنیتی مشغول انجام عملیات نظامی در یک زیرزمین واقع در شهر «جزیره» بودند که به مدت ۱۲ روز در دست «تروریست»ها قرار داشته و در نتیجۀ این عملیات ۶۰ تن کشته شدند. چنین تغییر و تحولاتی نشان می دهد که جنگ علیه کردهای ترکیه به سطوح جدیدی رسیده است.
اردوغان و حکومت او با پایان دادن به فرایند «مذاکرات صلح»، جنگی را آغاز کردند که طی آن از همه نوع سلاح سنگین علیه جنبش «خودگردانی» کردها پس از انتخابات ۷ ژوئن سال گذشته استفاده شده است. به دنبال حکومت نظامی که تاکنون ۵ ماه به طول انجامیده، یک عملیات نظامی از سوی نیروهای عملیات ویژۀ پلیس و ارتش صورت گرفت. در نواحی متعددی نظیر «سور» و «سیلوپی»، حکومت نظامی همچنان ادامه دارد. در «سور»، به عنوان یکی از نواحی مرکزی «دیاربکر»، بیش از دو ماه از عمر حکومت نظامی می گذرد.
صدها شهروند غیرنظامی، از جمله زنان و کودکان، کشته شده اند. صدها ساختمان و منزل مسکونی نابود یا غیرقابل سکونت شده اند. ده ها هزار نفر از مردم وادار شدند از منازل خود بگریزند. خدمات عمومی روزمره، نظیر آموزش و بهداشت و درمان، مختل شده اند.
در «جزیره» چه می گذرد؟
ناحیۀ «جزیره» واقع در استان «شِرناق» همچون شهرهای جنگ زدۀ سوریه به مخروبه مبدل شده است. روز ۲۳ ژانویه، در ۴۱مین روز حکومت نظامی، گروهی از مردم (که ۲۸ تن از آنان مصدوم شدند و به دلیل اصابت موشک به منازل خود گریختند) در یک زیرزمین پناه گرفتند. روز بعد، نمایندگان «حزب دمکراتیک خلق ها» (ه.د.پ) از «وزارت داخله» درخواست کردند اقدامی انجام دهند، اما بلافاصله اعلام شد که سه تن از مجروحین جان باخته اند. با این وجود نه مصدومین و نه کشته شدگان از زیرزمین خارج نشدند. نمایندگان «ه.د.پ» در واکنش به این موضوع دست به اعتصاب غذا شدند و خواهان تخلیۀ محل شدند. فرمانداری شرناق ادعا کرد که آمبولانس هایی به محل مورد نظر اعزام شده بودند، اما با هیچ گونه «واکنش مثبتی» رو به رو نشدند. در این میان «دیوان عالی» درخواست «ه.د.پ» را برای استیناف بر مبنای شواهد نقض حقوق قانونی و امنیت مصدومین و استفاده از شکنجه، رد کرد.
با گذشت چند روز، واکنش به افزایش شمار کشته شدگان بالا گرفت. از ورود تیمی متشکل از «انجمن پزشکی ترکیه» (TTB) و «اتحادیۀ کارگران خدمات درمانی و اجتماعی» (SES) به «جزیره» جلوگیری شد، آن هم به این بهانه که افراد مذکور «فعال سیاسی» هستند. تلاش های آن دسته از مردمی که قصد داشتند به زیرزمین راه پیدا کند، با مانع رو به رو گردید و ۱۱ نفر ضمن تلاش برای راه پیدا کردن به زیرزمین با پرچم سفید، بازداشت شدند. به علاوه با وجود اسناد صوتی و تصویری از زیرزمین، حکومت به دروغ ادعا کرد که از این زمین به سوی یک آمبولانس شلیک صورت گرفته است و «شاید هیچ مجروحی در زیرزمین نباشد».
پس از این که اخبار TRT اشاره کرد «۶۰ نفر، مرده دستگیر شدند»، داوداغلو نخست وزیر ترکیه بلافاصله خبر را تکذیب و این رقم را بر مبنای اطلاعات حکومت محلی به ۱۰ نفر کاهش داد. خبرگزاری TRT به سرعت این اخبار را از وب سایت خود حذف کرد. گمان می رود که این تصحیح ارقام به دلیل ترس از یک موج وسیع خشم مردمی صورت گرفته باشد. سال ۲۰۱۴ به دنبال محاصرۀ کوبانی از سوی داعش و همین طور تشویق اردوغان، شورشی به خصوص در نواحی کردنشین رخ داد.
«صلاح الدین دمیرتاش»، رهبر «ه.د.پ»، خطاب به حزب گفت: «جزیره به مدت تقریباً ۲۰ روز در معرض توحش بوده است. با وجود تمامی اطلاعات نادرست، وضعیت این گونه است: ۷۰ تا ۹۰ نفر در تعدادی ساختمان هستند. اکثر آن ها شهروندان غیرنظامی هستند. برخی دانشجویان دانشگاه هستند که برای همبستگی به آن جا رفته اند، و برخی هم اهل جزیره. نیروهای عملیات ویژه تقریباً ۲۰ روز است که ۲۴ ساعته مشغول حمله با تانک و ماشین آبپاش به آن ها هستند. هیچ گونه “رویارویی” در کار نیست. آن ساختمان ها به طور یک جانبه هدف گلوله قرار گرفته اند. شهروندانی هستند که از این ساختمان ها تماس گرفته اند. می گویند “چند مجروح این جا هستند؛ می خواهیم بیرون بیاییم؛ به محض این که سمت پنجره می رویم تیراندازی را شروع می کنند”…»
دمیرتاش افزود: «به نظر ما همۀ این افراد به قتل رسیدند. {دولت} توضیحی در این باره نمی دهد. ما توضیح داده بودیم که این افراد زنده هستند. ۳۲ دقیقه فایل صوتیِ ضبط شده وجود دارد که به طور زنده از تلیوزین پخش شد. همۀ این افراد زنده بودند. الآن {دولت} یک قتل عام انجام داده و نمی تواند توضیحی درباره اش بدهد. دارند سعی می کنند موضوع را مخدوش کنند. عملیات نظامی در جزیره تمام شده، اما پیکر مردم را به خیابان ها منتقل می کنند. پیکر بی جان افرادی را که طی این قتل عام در ساختمان های ویرانه کشته شدند. این مردم دقیقاً همان جا کشته شدند».
خطر جنگ داخلی
به نظر می رسد که فعلاً حکومت توانسته با واکنش به موقع و سریع، قتل های صورت گرفته را سریعاً پنهان و از انفجار احتمالی نارضایتی ها جلوگیری کند. اما در عین حال روشن است که حکومت «حزب عدالت و توسعه» در باتلاق شهرهای کردنشین گیر افتاده است. مقامات حکومتی اعلام کرده اند که عملیات پنج ماهه قرار بود یک «حملۀ ضربتی» کوتاه، اما مؤثر باشد. با این حال عملیات مذکور به آن اندازه که برنامه ریزی شده بود کوتاه نبود. آخرین رویدادهای «جزیره» نشان می دهد که نارضایتی ها و خشم انفجاری در کشور در حال انباشته شدن هستند.
طبقۀ کارگر بخش غربی ترکیه از ماه ژوئن به این سو تحت تأثیر تبلیغات ناسیونالیستی قوی بوده است، و این موضوع به مرحله ای خطرناک رسیده است. بخش وسیعی از جامعه ترجیح می دهد روی خود را سوی دیگری کند و وانمود کند که چنین رویدادهایی اتفاق نیفتاده اند. برخی از دولت حمایت می کنند و رویکرد ناسیونالیستی ترک دارند. در حال حاضر تنها سوسیالیست ها و بخش هایی از چپ هستند که فعالانه با این سیاست های حکومت مخالفت می کنند و زیر فشار خُردکنندۀ دولتی هستند. زبانِ یک سویه، تحریف آمیز و عوام فریبانۀ رسانه ها همچنان به ناسیونالیسم و نفرت دامن می زند. در یک چنین فضایی است که کردهای غرب کشور با حملات خشن سپتامبر گذشته رو به رو شدند.
با این حال امید به این که حکومت بالأخره زمانی پای مذاکرات مجدد با کردها خواهد نشست، هنوز در بین بسیاری از کردها وجود دارد و همین امر یکی از دلایل عدم آغاز جنگ داخلی تا به الآن است و توضیح دهندۀ این که چرا کردها با وجود تمام این حملات، مانند شورش های مرتبط با کوبانی در تاریخ ۶ و ۷ اکتبر وارد یک قیام تمام عیار نشدند. این واقعیت که «ه.د.پ» و جنبش کردها هنوز حتی در تندترین سخنرانی ها و در بحبوجۀ رویدادهای وحشیانۀ سرکوب دولتی، در را برای مذاکرات باز می گذارند، دلیل دیگر این بُردباری است. با این حال کشتارهایی نظیر «جزیره» و عملیات طولانی مدت نظامی، این رویکردها را به شدت در شهرهای کردنشین تغییر خواهد داد.
مصاحبه ای با مادر یکی از قربانیان تیراندازی در جزیره به تاریخ ۱۰ فوریه در روزنامۀ «جمهوریت» سطح وحشی گری، خشم و ناامیدی را نمایش می دهد: «آن ها همگی یک مشت گانگستر در یک جنگ کثیف هستند. ما برای صلح فریاد زدیم، اما الآن دیگر صلح نمی خواهیم. آن افرادی داخل زیر زمین چه کار کرده بودند که مستحق حملات با تانک و سلاح های شیمیایی باشند؟ {دولت} تصاویر {کشته شدگان} را روی اینترنت می گذارد تا فقط ما را شکنجه کند. آن ها دارند مردم را شکنجه می کنند… ما دیگر صلح نمی خواهیم، هرچه بیشتر برای صلح تقلا می کنیم، آن ها هم بیشتر با تانک و ماشین آبپاش تخت و تاز می کنند. آن ها بچه های ما را سوزاندند، الآن وقت جنگ است».
کشور شبیه دو ابر، یکی در شرق و دیگری در غرب شده است، که هر یک روزانه بارور می شوند و احتمال تصادم میان آن ها بسیار بالاست. تردیدی نیست که تنها برندۀ این تصادم اردوغان است و صاحبان نفوذی که او نمایندگی می کند.
طبقۀ کارگر ترک هیچ منفعتی در محروم ساختن کردها از حقوق دمکراتیک و مدنی آن ها ندارد. بر عکس، کارگران ترک می بایست با کارگران و فقرای کرد در برابر سرکوب و استثمار دولتی متحد شوند. از این رو است که برای کارگران ترک پشتیبانی از مطالبات دمکراتیک کردها ضروری می شود، و برای کردها، جلب آگاهانۀ برادران و خواهران طبقاتی شان در غرب با هدف ساختن یک مبارزۀ مشترک در مقابل توحش دولتی و سیاست های اقتصادی ضدّ کارگری؛ عملیات کنونی بر ضدّ کردها تهدیدی برای همه در آینده است. با در نظر داشتن سطح خطری که با آن مواجه هستیم، با وجود تمامی فشارها و وضعیت پیچیده ای که به ارث برده ایم، هیچ راه برون رفت دیگری نیست به جز ساختن یک جبهۀ متحد متکی بر وحدت طبقۀ کارگر و تمامی توده های تحت ستم. آن چه در عراق و سوریه رخ داد، درس ها و هشدارهای مهمی برای طبقۀ کارگر ترکیه دارد. انتخاب میان مبارزۀ مشترک و برابر در مقابل نظام سرمایه داری یا هرج و مرج و جنگ داخلی و خشونت دولتی.
۱۶ فوریۀ ۲۰۱۶
