یانیس واروفاکیس در استرالیا: پوششی برای پنهان سازی نقش او در خیانت سیریزا
جیمز کاگان
برگردان: آرام نوبخت
یانیس واروفاکیس، وزیر مالیۀ پیشین حکومت سیریزا در یونان تا زمان استعفا در روز ۶ ژوئیه، یک تور سخنرانی را از اواخر هفتۀ گذشته در استرالیا آغاز کرد. پس از مصاحبۀ رسانه ها در طول هفته و یک سخنرانی در روز پنج شنبه در «دانشگاه سیدنی»، اکنون او به سخنران سرشناسی برای مراسم امروز در «ملبورن» و مراسم فردا در «خانۀ اُپرای سیدنی» تبدیل شده است.
صعود سیریزا از یک حزب کوچک در یونان تا پیش از سال ۲۰۱۰ تا تشکیل حکومت در ماه ژانویه، و بعد تصمیم به زیر پا گذاشتن رأی قاطع «نه» در رفراندوم ۵ ژوئیه حول پذیرش یا ردّ سیاست های ریاضتی، یک تجربۀ استراتژیک بسیار مهم برای طبقۀ کارگر بین المللی بوده است. سیریزا یک مورد مطالعاتی است که نشان می دهد چگونه احزاب چپنمای بورژوایی- و همین طور رهبران آن ها- از شعارهای «چپ» و سوسیالیستی برای فریب طبقۀ کارگر و به دست گرفتن قدرت سیاسی، آن هم به منظور اِعمال نسخه های دیکته شدۀ نخبگان مالی و شرکت ها، بهره برداری می کنند.
به استثنای نخست وزیر الکسیس سیپراس، واروفاکیس شناخته شده ترین نمایندۀ حکومت سیریزا بود. واروفاکیس، رهبری تیم مذاکراتی سیریزا را با اعتباردهندگان یونان- یعنی به اصطلاح «تروئیکا» متشکل از بانک مرکزی اروپا، سایر حکومت های اتحادیۀ اروپا و صندوق بین المللی پول- بر عهده داشت. تنها چهار هفته پس از پیروزی انتخاباتی سیریزا با وعدۀ پایان دادن به ریاضت، واروفاکیس توافقی را برای تداوم تمهیداتی امضا کرد که زندگی میلیون ها کارگر، کشاورز و صاحبان حرف و مشاغل خُرد در یونان را تباه کرده است.
روز پنج شنبه در دانشگاه سیدنی، واروفاکیس خطاب به حضّار اعتراف کرد که او «از زیر سنگ هم که شده» مبالغی تهیه کرده بود تا بتواند مبلغ ۹ میلیارد یورو بدهی را که موعد سر رسیدش فرا رسیده بود، پرداخت کند.
یانیس واروفاکیس، سیدنی را به خوبی می شناسد. پس از اتمام دانشگاه در بریتانیا، او کرسی استادی اقتصاد را در دانشگاه سیدنی از ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۰ داشت، و طی همین دوره شهروند یونانی-استرالیایی شد. اگرچه در سال ۲۰۰۱ به یونان باز می گشت، اما پیوندهایش با آن دسته از اقشار اجتماعی که خود را «چپ» آکادمیک، رسانه ای و سیاسی در استرالیا معرفی می کنند، حفظ کرده است.
وزیر مالیۀ سابق یونان اساساً به این منظور در استرالیا نیست که با همکاران سابق خود دید و بازدید کند. دیدار او، بخشی از یک برنامۀ هیجان زده از مجموعه سخنرانی های سیاسی است که از اواخر ماه اوت در همایش ها و نشست هایی در فرانسه، ایتالیا، روسیه، آلمان، اسپانیا، اتریش، ایرلند و همین طور ۹ مراسم مهم در لندن و سایر شهرهای بریتانیا ارائه کرده است. طی سه ماه اخیر، او در کنار سیاستمداران مختلف، از وزیر اقتصاد پیشین حزب سوسیالیست فرانسه و و بانک دار سرمایه گذار «امانوئل ماکرون» تا «جان مک دانل» صدر اعظم سایه در بریتانیا و «داین ابوت» وزیر کابینۀ سایه؛ «دانیل کُن بندیت»، چهرۀ سبز اروپا، و آکادمیسین پُست مدرن «اسلاوی ژیژک» و سردبیر ویکی لیس «جولیان آسانژ» ظاهر شده است.
واروفاکیس در این آخرین مراسم که در «رویال فستیوال هال» لندن به تاریخ ۱۶ نوامبر برگزار گردید، به عنوان یک فرد «رادیکال»، «خطرناک» و «خرابکار» معرفی شد، و همین امر از او چهرۀ یک مخالف بی چون و چرای ریاضت و سرمایۀ مالی را می ساخت.
پس از تجربۀ حکومت سیریزا، معرفی واروفاکیس به چنین شکلی، وابسته به همدستی متحدین رسانه ای و سیاسی در پنهان سازی نقش اساسی او در خیانت تاریخی به طبقۀ کارگر یونان است. حامیان واروفاکیس در سرتاسر جهان، جنبش هایی از نوع سیریزا را برای انجام خیانت های مشابهی در کشورهای خود در ذهن شان ترسیم می کنند. در واقع آن ها امیدوارند که با ساختن و بهره برداری از شهرت و آوازۀ او، به کانالیزه کردن جوّ ضدّ سرمایه داری به پشت پروژه های «ساختارشکن» شیادانۀ خود یاری رسانند.
در استرالیا، در میانۀ رشد علائم بحران اقتصادی و تنش های اجتماعی، جلو انداختن واروفاکیس از سوی لیبرال های خودخواندۀ رسانه های رسمی، به خصوصی خبرگزاری دولتی ABC و SBS و «سیدنی مورنینگ هرالد» و سایر انتشارات شرکت Group Fairfax بوده است. لایه های مرتبط به حزب کارگر، سبزها و سازمان های شِبه چپ نظیر «اتحاد سوسیالیستی» و «آلترناتیو سوسیالیستی»، شرکت در جلسات سخنرانی او را در رسانه های مجازی تبلیغ کرده اند.
در دانشگاه سیدنی، واروفاکیس با گفتن این که کشورهای بدهکار باید «کمربندشان را محکم ببندند» و «به اندازۀ دخل شان، خرج کنند»، همان نسخۀ شفابخش حامیان ریاضتی را مطرح کرد. او تأکید کرد که یونان هیچ بدیل دیگری نداشت، به جز انجام تمهیدات لازم برای باقی ماندن در حوزۀ ارز مشترک یورو. او این حقیقت مسلم را که هدف وام های تروئیکا هرگز نه کمک به بهبود کشورها، بلکه انتقال ده ها میلیارد یورو به سوی بانک های خصوصیِ عملاً ورشکستۀ آلمان و دیگر کشورهای اروپایی بوده است، به طور مستند نشان داد. منتها تنها شکایت او این بود که مقیاس و شروط بسته های نجات مالی، برای حکومت یونان بازپرداخت وام هایی را که برای نجات نخبگان مالی استفاده شده بود، امکان ناپذیر می کرد. این تمهیدات ریاضتی، ضامن آن بود که کشور همچنان در باتلاق رکود عمیق و مردم یونان در فقر و بیکاری گسترده باقی بمانند.
واروفاکیس به خیانت سیریزا به رفراندوم ۵ ژوئیه اشاره ای نکرد یا حتی ویرانی اجتماعی به جای مانده از حکومتی را که خود او در آن نقش داشت، محکوم نکرد. در عوض او به طور مضحکی خود را همچون کسی معرفی کرد که شخصاً با استعفایش در ماه ژوئیه، موضع مخالفت گرفته بود.
نیک بیمز، از اعضای هیئت تحریریۀ بین المللی وبسایت کمیتۀ بین المللی انترناسیونال چهارم که از طرف «حزب عدالت سوسیالیستی» (استرالیا) در جلسه حاضر بود، تلاش های واروفاکیس را برای پاک کردن دستان خود از اقدامات حکومت سیریزا به چالش کشید.
بیمز پرسید «آیا این واقعیت ندارد که بزرگترین حمله به دمکراسی در یونان از طرف حکومت سیریزا بود و شما یک جزء لاینفک آن بودید؟ همان زمانی که حکومت رأی عظیم “نه” مردم یونان در ۵ ژوئیه را زیر پا گذاشت تا نسخه های دیکته شدۀ تروئیکا و بانک ها را اجرا کند؟». بیمز از واروفاکیس درخواست کرد به حاضرین توضیح بدهد که «ارتکاب یک چنین خیانتی در این قد و قواره، تدارک آن، سازماندهی آن، دروغ پردازی دربارۀ آن و انجام آن، چه اسم دیگری دارد؟»
در پاسخ مختصر بعدی، واروفاکیس اعلام کرد که «سؤال اول شما، سؤالی است که من به شکل دردناکی با آن توافق دارم». او تصدیق کرد که «حکومت یونان به مردم یونان خیانت کرد». با این حال هرگونه نقش خود در این خیانت را انکار کرد و تلاش نمود تا کل تقصیر خیانت سیریزا به نتایج رفراندوم را به گردن الکسیس سیپراس بیندازد.
واروفاکیس گفت: «نخست وزیر علاقه نداشت یا روحیه و توان آن را نداشت که این رأی “نه” را بپذیرد و به آن احترام بگذارد. در آن شب، من در تاریکی مخفی نشدم. استعفا دادم. بلند شوید و به من بگویید که آیا باید در حکومت باقی می ماندم که سند تسلیم، معاهدۀ تسلیم را اجرا کنم؟»
واروفاکیس به پاسخ به سؤال بیمز علاقه ای نداشت. وقتی بیمز بلند شد و اعلام کرد که یک فرد مخالف ریاضت، در این شرایط به جستجوی هدایت اپوزیسیون، به نمایندگی رأی رفراندوم، در یک مبارزۀ سیاسی برای خلع سیپراس و علیه تروئیکا بر می آمد، و سپس بلافاصله به سراغ سؤال بعدی رفت.
کارنامۀ موجود، همدستی واروفاکیس در خیانت سیریزا را نشان می دهد. در ماه ژوئن، تروئیکا شروط جدید یک بستۀ نجات مالی را در پیشِ روی تیم مذاکره کنندۀ او قرار داد که سیاست های ریاضتی به مراتب خشن تری را دربر می گرفت. سیریزا با هراس از این که کاهش بیشتر هزینه های عمومی منجر به یک انفجار اجتماعی در یونان می شود، رفراندوم روز ۵ ژوئیه را فراخواند که طی آن از مردم یونان درخواست شد دربارۀ خواسته های تروئیکا رأی بدهند.
واروفاکیس در مصاحبه های مطبوعاتی خود اعلام کرده است که هم او و هم سیپراس، با وجود این که علناً برای رأی «نه» تبلیغ کرده بودند، کاملاً مطمئن بودند که مردم به ریاضت عمیق تر تن خواهند داد. آن ها رفراندوم را با هدف استفاده از نتیجۀ رأی «آری» فراخواندند تا اعلام کنند که به «ارادۀ مردم» احترام خواهند گذاشت و به این ترتیب حکومت را به احزاب رقیب و تکنوکرات هایی واگذارند که توافق را اجرا کنند. پش بینی آن ها این بود که هشدارهای رسانه ها نسبت به فاجعۀ اقتصادی، رأی دهندگان را مرعوب و به سمت حمایت از طرح تروئیکا خواهد کشاند.
در عوض در یک اقدام شجاعانۀ اعتراضی که از سوی ده ها میلیون کارگر در سرتاسر اروپا و جهان پشتیبانی شد، طبقۀ کارگر یونان، با ۶۱ درصد رأی «نه»، ریاضت را رد کرد. طی ساعاتی، سیپراس با دستپاچگی تمام، به تروئیکا اطلاع داد که با زیر پا گذاشتن تمام و کمال رأی، بستۀ نجات مالی جدیدی را امضا خواهد کرد. او هیچ گونه تلاشی برای مبارزه با سیپراس نکرد، در حالی که با در نظر داشتن حمایت توده ای، چنین مبارزه ای می توانست در بین کارگران یونان و اروپا پایه پیدا کند. او روز ۱۳ ژوئیه به برنامۀ رادیویی «Late Night Live» در ABC گفت که «بیش از آن چه که هُل داده شده بودم، پریدم» و برای این که «خودم را در تاریکی مخفی نکنم»، استعفا دادم.
روز پنج شنبه، واروفاکیس به پرسش ما این گونه پاسخ داد که او به تصمیمات سیپراس «احترام می گذاشت» و این که هرگونه مخالفت یا نقد به خیانت فرومایۀ سیریزا و برنامۀ حامی سرمایه داری آن، «فرقه ای» می بود.
کارگران، جوانان و روشنفکران جدّی سیاسی باید با دقت بیانیۀ کمیتۀ بین المللی انترناسیونال چهارم را زیر عنوان «درس های سیاسی خیانت سیریزا در یونان» مطالعه کنند. هرگونه مبارزۀ حقیقی در برابر برنامۀ ریاضتی نخبگان مالی، دربرگیرندۀ افشای سیاسی شخصیت های چپنمایی مانند یانیس واروفاکیس خواهد بود که مدافعین سرمایه داری و عمیقاً ضدّ سوسیالیسم و طبقۀ کارگر هستند.
۲۸ نوامبر ۲۰۱۵
