«آزادی» موصل: آخرین جنایت جنگی امریکا در خاورمیانه
بیل فان آوکن / برگردان: آرام نوبخت
روز دوشنبه دونالد ترامپ با صدور بیانیه‌ای «آزادی موصل» را به‌عنوان یک «پیروزی بر تروریست‌های دشمنِ تمامی انسان‌های متمدن» جشن گرفت.
با این حال سرنوشت این دومین شهر بزرگ عراق و همین‌طور سرنوشت کلّ کشور نشان داده که تا جایی که به دشمنان بشریت مربوط می‌شود، داعش در قیاس با امپریالیسم امریکا تنها یک بازیگر جزء و خرده‌پا بوده‌است.
موصل که سه سال پیش جمعیتی در حدود دو میلیون داشت، به محاصرۀ مرگباری درآمد که نزدیک به نُه ماه به طول انجامید. صحنه‌های ویرانی موصل تنها با نوع ویرانی‌های شهرهای اروپا در جنگ جهانی دوم قابل‌قیاس‌اند. «شهر قدیمِ» غرب موصل به‌عنوان قلب این شهر باستانی، به یُمن موشک‌ها و بمب‌ها و خمپاره‌های امریکا با خاک یکسان شده است، به طوری که به زحمت بتوان یک ساختمان مسکونی یا تجاری در آن یافت که دست‌نخورده باقی مانده باشد.
جنایاتی که علیه غیرنظامیان صورت گرفته، ابعاد هیتلری داشته‌اند. نزدیک به یک میلیون نفر از خانه‌هایشان بیرون رانده شده‌اند. آن‌هایی که در شهر به دام افتادند، با بمباران مداوم جنگنده‌ها و هلیکوپترها و توپخانۀ سنگین امریکا مجازات شدند. اوایلِ محاصره، نابودی زیرساخت‌های اولیه و قطع کلیۀ مسیر‌های امداد، هزاران مرد و زن و کودک را از برق و آب آشامیدنی سالم و دسترسی به خوراک کافی و درمان بی‌بهره کرد.
شمار کلّ کشته‌شدگان و مجروحین شاید هرگز روشن نشود. این‌که چنین آماری در لابه‌لای گزارش‌های جشن پیروزی نیروهای عراقیِ تحت‌الحمایۀ امریکا دفن شده بودند، خود گواهی است بر این‌که سربازان در میانۀ بوی تعفن اجساد گندیده مشغول پایکوبی بر ویرانه‌ها بوده‌اند.
بنا بر اسناد دیدبان حقوق‌بشر Airwars، در فاصلۀ ماه‌های فوریه و ژوئن ۲۰۱۷ تعداد ۵ هزار و ۸۰۵ شهروند غیرنظامی در اثر حملات «ائتلاف» به رهبری امریکا جان باخته‌اند. تردیدی نیست که این رقم با توجه به حذف تلفاتِ چهار ماه نخست محاصره و همین‌طور تلفات ناشی از بمباران شدید سه هفتۀ پیشین، تخمینی به شدت پایین است. ده‌ها هزار نفر دیگر مجروح شده‌اند.
با پسران و مردانی که از این شهر تحت محاصره می‌گریزند، هم‌چون مظنونین داعش رفتار می‌شود. در بسیاری موارد بازجویی و شکنجۀ وحشیانه و اعدام خیابانی در انتظار آن‌هاست، آن‌هم درست پیش چشمان «مشاورین» نیروهای ویژۀ امریکا.
سازمان عفو بین‌الملل روز سه‌شنبه گزارشی را با عنوان «به هر بهایی: فاجعۀ غیرنظامیان در غرب موصل» منتشر کرد که در آن وضعیت غیرنظامیان در زیر «رگبار مهیب آتشِ سلاح‌هایی که هرگز نمی‌بایست در شهرهای غیرنظامی مزدحم به کاربرده شوند» بازگو می‌شود.
عفو بین‌الملل که به روال معمول نسبت به حکومت امریکا با احتیاط برخورد می‌کند، در گزارش می‌آورد: «به نظر می‌رسد که نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا مرتکب نقض مکرّر قوانین بین‌الملل شده باشند که برخی‌شان مصادیق جنایت جنگی هستند». این سازمان خواهان «تحقیقات مستقل و شفاف برای یافتن اطلاعات معتبر دربارۀ نقض حقوق بشر» به منظور «پیگرد کسانی که به دلایل منطقی متهم به جنایات جنگی هستند» شده‌است.
عفو بین‌الملل جابه‌جا داعش را محکوم می‌کند، اما مطلقاً این پرسش را مطرح نمی‌کند که چه کسانی در وهلۀ نخست مسبب پیدایش داعش هستند، دیگر چه رسد به طرح پرسشی دربارۀ ریشه‌های تاریخی فاجعۀ انسانی موصل.
وقتی سه سال پیش داعش عراق را درنوردید و موصل و تقریباً یک سوم قلمروی کشور را تسخیر کرد و عملاً بنیان‌های گندیدۀ نیروهای امنیتیِ عراقیِ تعلیم‌یافتۀ امریکا را به رخ کشید، نقداً یک گروه مجهز به سلاح و منابع مالی بود که به‌عنوان یک نیروی نیابتی در ارکستر جنگ‌های «تغییر رژیم» سی‌آی‌ای و متحدین منطقه‌ای واشنگتن در نخست لیبی و سپس سوریه، تعلیم دیده بود.
ریشه‌های پیدایش شبه‌نظامیان سنی وابسته به القاعده در عراق، در یک ربع قرن جنگ و تحریم و تهاجم و اشغال این کشور نفت‌خیز از سوی امپریالیسم امریکا نهفته‌است که نتیجه‌اش نابودی کلّ یک جامعه و مرگ بیش از یک میلیون انسان و تبدیل میلیون‌ها تن دیگر به پناهجویان آواره بوده‌است.
امریکا به دنبال اشغال عراق پیرو استراتژی «تفرقه انداختن و حکومت کردن»، به آتش شکاف‌های فرقه‌ای دمید که این امر به‌خصوص در شهر موصل با گروه‌های وسیع مذهبی و قومی درهم‌آمیختۀ خود نتایجی خونین داشت. متعاقباً حکومت شیعیِ روی کار آمده در بغداد اکثریت سنی موصل و استان انبار را مورد آزار و اذیت قرار داد و خاک حاصل‌خیزی را برای داعش پدید آورد.
منشأ بسیار مهم فجایعی که بر سر مردم موصل و عراق و خاورمیانه آمده‌اند، جنگی است که امریکا در سال ۲۰۰۳ بر پایۀ دروغِ سلاح‌های کشتار جمعی عراق آغاز کرد. اگر صدام حسین زنده بود، خود از مقیاس کشتار و نابودی‌ای که واشنگتن ظرف ۱۴ سال گذشته برای عراق به ارمغان آورده بهت‌زده می‌شد.
اگر اصول و ضوابط دادستان‌های دادگاه نورمبرگ امروز به کار برده می‌شدند، خیلی‌ها در امریکا می‌بودند که حکم حبس ابد (اگرنه اعدام) بگیرند: جورج دابلیو بوش، دیک چنی، دونالد رامسفلد و باقی حکومت امریکا که جنگ را به راه انداخت.
به علاوه باراک اوباما و چهره‌های برجستۀ حکومت او و دستگاه نظامی‌امنیتی نیز در این فهرست جای می‌گیرند. اوباما که اساساً با امیدهای واهی به او برای پایان دادن به جنگ‌های امریکا انتخاب شده بود، نه فقط جنگ‌های افغانستان و عراق را ادامه داد، بلکه مداخلات امریکا را در لیبی و سوریه گسترش داد. در دورۀ حکومت او بود که محاصرۀ موصل آغاز شد.
در آخر فهرست، جنایتکارانِ درون حکومت ترامپ جای می‌گیرند. از شخص رئیس‌جمهور تا وزیر دفاعش، ژنرال ماتیس، ملقب به «سگ هار»، که سیاست «انهدام» را در عراق و سوریه اعلان کرد، تا ژنرال‌ها و رؤسای سی‌آی‌ای که این سیاست سلاخی گسترده را به اجرا گذاشته‌اند.
هر دو حزب رسمی امریکا، رسانه‌ها که به ابزار بی‌شرم تبلیغات جنگی مبدل شده اند، ابرشرکت‌ها و بانک‌هایی که در تلاشند انحطاط سرمایه‌داری امریکا را با ابزارهای میلیتاریسم و جنگ جبران کنند و هر از یک نهادهای بزرگ امریکا، همگی مسئول جنایات جنگی در موصل و دیگر مواردی که ظرف یک دهه و نیم گذشته در عراق و باقی منطقه رخ داده‌اند هستند.
آکادمیسین‌های امریکایی نیز که در قبال این جنایات و دروغ‌های سیاست امریکا سکوت معناداری اختیار کرده‌اند نیز همدست و شریک جرم هستند؛ دیگر لازم به یادآوری سازمان‌های چپ‌نمایی نیست که زیر پرچم بدنام «حقوق بشر»، در دفترچۀ حامیان امپریالیسم نام‌نویسی کرده‌اند.
اگر قرار بود بنا به پیشنهاد سازمان عفو بین‌الملل برای «پیگیرد کسانی که به دلایل منطقی متهم به جنایات جنگی هستند» اقدامی صورت گیرد، مطمئناً ردیف متهمین امریکایی در دادگاه بسیار شلوغ می‌شد. اما می‌بینیم که تاکنون هیچ کسی بابت این جنایات پای میز محاکمه آورده نشده‌است.
تسویه حساب با جنایتکاران جنگی واشنگتن وظیفۀ طبقۀ کارگر امریکا در مبارزه‌‌ای متحد با کارگران عراقی و باقی خاورمیانه و کلّ جهان است. در شرایط گسترش و تشدید میلیتاریسم در خاورمیانه و سراسر دنیا، مبارزه برای ایجاد یک جنبش ضدّجنگ توده‌ای جدید متکی بر طبقۀ کارگر و جوانان و علیه نظام سرمایه‌داری، فوریتی به‌مراتب بیش‌تر می‌یابد.
۱۲ ژوئیۀ ۲۰۱۷